1) KÜTLECEKIM KUVVETI : Kütleçekim kuvveti, son derece zayıf bir kuvvettir. Onun için, küçük bir miknatısla bile bir çivi, yerin çekiminden kurtulabilir. En küçük yapıtaşı ise, "Graviton"`dur. En zayıf kuvvettin, en küçük demetini aramak zor bir iştir, deneysel doğrulanma güçlüğü, işte bu sebebe dayanir.
Şiddeti diğer kuvvetlere göre en düşük kuvvet olmasına rağmen, çok büyük kütlelerin birbirini çekmelerini sağlar. Evrendeki galaksilerin, yıldızların birbirlerinin yörüngelerinde kalmalarının nedeni bu kuvvettir. Dünyanın ve diğer gezegenlerin Güneş'in etrafında belirli bir yörüngede kalabilmelerinin nedeni de yine yerçekimi kuvvetidir. Bizler bu kuvvet sayesinde yeryüzünde yürüyebiliriz.
2) ELEKTROMANYETIK KUVVET : Modern hayatın sunduğu, bütün rahatlıklar, ampüller, bilgisayarlar, televizyonlar, telefonlar, işte bu kuvvet sayesinde vardır. Bu kuvvetin, en küçük yapıtaşı ise, "Foton" dur.
Her cismin, kendi yapısal özelliğine göre bir "elektrik yükü" taşıdığı ve bu elektrik yükleri arasında bir kuvvet olduğu bilinir. Bu kuvvet zıt elektrik yüklü parçacıkların birbirini çekmesini, aynı yüklü parçacıkların da birbirlerini itmelerini sağlar. Bu sayede bu kuvvet atomun çekirdeğindeki protonlarla çevresindeki yörüngelerde dolaşan elektronların birbirlerini çekmelerini sağlar. İşte bu şekilde atomu oluşturacak iki ana unsur olan "çekirdek" ve "elektronlar" bir araya gelme fırsatı bulurlar.
Bu iki kuvveti daha iyi algılayabilmek için bir karşılaştırma yapalım. Sol elinizde bir elektron, sağ elinizde de başka bir elektron tuttuğunuzu, benzer elektrik yüküne sahip bu parçacıkları bir araya getirdiğinizi düşünün.
Karşılıklı kütleçekimleri yaklaşmalarını desteklerken, elektromanyetik iticileri de onları ayırmaya çalışacaktır. Hangisi daha güçlüdür?
Elbette yarışın galibi, büyük farkla elekromanyetik kuvvettir. Çünkü itiş gücü, kütleçekim gücünden tam 10 üzeri 42 kere daha kuvvetlidir.
Dünya da elektromanyetik kuvvetin, kütleçekimi tümüyle aşamamasının tek sebebi, çoğu şeyin eşit miktarda pozitif ve negatif elektrikle yükü olmasi, bu yüklerin kuvvetlerinin birbirini iptal etmesidir. Öte yandan kütleçekimi, her zaman çeken bir kuvvet olduğundan, benzer bir iptal söz konusu değildir.
3) GÜÇLÜ KUVVET : Kuarkların, protonların ve nötronların, içinde yapışık durmasını, protonlar ve nötronların atom çekirdekleri içinde bir arada sıkışık durmasını sağlar.
Bu yüzden bu kuvveti taşıyan çok küçük parçacıklara Latince'de "yapıştırıcı" anlamına gelen "gluon" denilmektedir.
4) ZAYIF KUVVET : Şu an yeryüzündeki düzeni sağlayan en önemli etkenlerden biri de atomun kendi içinde dengeli bir yapıya sahip olmasıdır. Bu denge sayesinde maddeler bir anda bozulmaya uğramaz ve insanlara zarar verebilecek ışınları yaymaz. Atom bu dengesini çekirdeğindeki protonlarla nötronlar arasında var olan "zayıf nükleer kuvvet" sayesinde elde eder. Bu kuvvet özellikle içinde fazla nötron ve proton bulunduran çekirdeklerin dengesini sağlamada önemli bir rol oynar. Bu dengeyi sağlarken gerekirse bir nötron protona dönüşebilir.
Bu kuvvetin, en küçük yapıtaşlarına ise " Zayıf ayar bozonları" denilir.
Güçlü ve zayıf kuvvetler, o kadar tanıdık değildir, çünkü güçleri atomaltı mesafe ölçekleri dışında her yerde azalır. Bunlar nükleer kuvvetlerdir.
Kaynak : Evrenin Zerafeti (Brian Greene), onlinefizik
Düzenleyen : Inanc Kaya Kizilkaya
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder