Satürn , güneş sistemimiz de halkaları ile bilim insanlarının dikkatini çekmiş ve yıllardır üzerinde çalışmalar yapılmış , hala keşfedilmeyi, sebep sonuç ilişkilerinin açıklanmasını bekleyen birçok özelliklere sahip bir gezegendir.
Satürn`ün neden halkaları var ? Öteki gezegenlerden niçin bu kadar farklı ? Aslında bize çok güzel bir görüntü gibi gelse de bu görüntünün arkasında çok büyük bir felaket yatıyor olabilir, diyor bilim insanları. Satürn, büyük bir ayın çekim kuvvetine girmiş ve yüzeyi parçalanıp uzay boşluğuna savrulmuş olabilir ya daSatürn`ün halkalarının, gezegenin oluşum sürecinde , etrafa yayılan artık maddelerin oluşturuldugu düsünülmekte.
Bilim insanları her bir halkaya farkli isim vermiş, araştırmalarını da halkaların yapısı üzerine yoğunlaştırmışlardır. A,B,C,D,E,F,G ismi verilen bu halkaların yapıları detaylı bir biçimde Voyager Uzay Araçları ile incelenmiş ve iç halkaları meydana getiren parçacıklar çoğunlukla buz ve ortalama 10 cm büyüklüğünde ki parçacıklar olduğu görülmüştür. Fakat dış halka tamamen tozdan oluşuyor, çok nadir bu şekilde parçacıkları bünyesinde barındırıyor.
Maryland Üniversitesi'ndeki araştırmacılar, başlarında Douglas Hamilton ile müthiş bir keşife imza attılar. Sonuçların yayınladığı , saygın bir bilim dergisi olan " Natur " da yayınlandı.
Ekip, Satürn`ün bir uzay teleskopu olan "Spitzer"in iki yıl önce keşfettiği dış halkasına, kızılötesi ışıgı ile bakınca aslında, halkanın sanılandan %20 kat daha büyük olduğunu keşfetti. Tamamen tozdan oluşan bu halka Satürn`den 500 kat daha büyük. Halka uzak uzaya uzanmaktadır.
E ve G halkaları, gezegenden oldukça uzakta ve F halkasının da dışında yer almaktadır.Satürn'ün buzlu uydusu Enceladus'un yörüngesi, sönük E halkasının içinde kaldığından. E halkasında yer alan küçük buzlu parçacıkların kökeninin, Enceladus'da bir zamanlar etkin olan su gayzerleri olduğu düşünülmektedir.
Niçin Satürn`ün halkalarını oluşturan parçacıklar birleşemiyor ?
1847 yılında geliştirilen Roche limiti kanunu yerçekimi ve gelgit etkilerini gezegenler boyutunda cok iyi açıklıyor. Bir gökcisminin büyük bir gökcismine olan uzaklığı belli bir sınırın altına indiğinde, kütleçekimi güçlerinin doğurduğu gel-git etkisiyle fiziksel bütünlüğünü koruyamayarak parçalanacağını öngörür. Aynı düşünce şekliyle, bir gökcismi etrafında, yoğunluğuna göre değişmekle birlikte, yaklaşık yarıçapının 2,5 katı kadar bir uzaklığa denk gelen alan içinde bulunan maddenin bir araya gelerek büyük yapılar oluşturması olanaksızdır.
Zaten bir araya bile gelseler bu parçacıkların sadece 100 km çapa sahip bir gökcismi oluşturabileceğini biliyoruz.
Düzenleyen ve ceviren : Inanc Kaya Kizilkaya
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder